Slana terapija (haloterapija) koristi terapijske efekte speleoterapije (od latinske reči “spelenca”- pećina) jednog od najstarijih vidova vazdušne terapije koji se zasniva na boravku bolesnika u slanim rudnicima ili pećinama zbog lekovitog dejstva njihove mikroklime na zdravlje čoveka. Poljski lekar Felix Bochkovsky je 1843. godine prvi ukazao na specifične terapijske efekte kamene soli na bolesnike koji su boravili u slanim rudnicima Solotvino u sadašnjoj Ukrajini, nakon čega je počelo korišćenje rudnika soli u terapijske svrhe u mnogim zemljama Evrope.
Slika slane sobe Slana soba je specifično konstruisana prostorija u kojoj su tavanica, zidovi i pod obloženi solju sa ciljem imitacije atmosfere prirodne slane pećine. Lekovita mikroklima postiže se uduvavanjem suvog zasićenog vazduha bogatog najfinijim česticama kamene soli pomoću medicinske naprave – halogeneratora. Halogenerator obezbeđuje specifičnu koncentraciju ( 1 do 16 mg/m3) aerosola suve soli ( čestice soli od 1 do 5 µm) u kontrolisanim uslovima temperature ( 18 do 25°C) i relativne vlažnosti vazduha ( 40 do 60%). Aerosol pored natrijum hlorida sadrži gvožđe, kalcijum, magnezijum, bakar, cink, litijum, selen – minerale koji učestvuju u brojnim fiziološkim procesima organizma. Mikroklima slane sobe je hipoalergijska i aseptična (manje od 200 saprofitnih organizama/m3 vazduha) sa povoljnim dejstvom na zdravlje čoveka.
Haloterapija ( “halos” na grčkom znači so) je moderna metoda lečenja koja predstavlja kombinaciju boravka pacijenta u slanoj sobi u koju se istovremeno, pomoću halogeneratora, sistematski ubacuje suvi aerosol prirodne kamene soli koju pacijent udiše, stvarajući atmosferu sa visokom koncetracijom soli i negativnih jona, što povoljno utiče na zdravlje čoveka.
Kristali soli poboljšavaju kvalitet vazduha jer proizvode negativne jone koji imaju korisna biološka dejstva na odbrambeni sistem i metabolizam organizma, odnosno na disanje i kardiovaskularni sistem čoveka. Negativni joni povećavaju oksigenaciju i nivo serotonina u mozgu dovodeći do povećanja mentalne energije, uz smanjenje osećaja apatije i depresije, emocinalne nestabilnosti, nervoze i stresa. Njihov optimalan broj neutrališe u vazduhu mnoge alergene uz smanjenje virulentnosti mikroba. Takođe, negativni joni proređuju učestalost alergijskih i asmatičnih napada uz ublažavanje simptoma tokom istih. Pozitivni joni imaju negativan biološki učinak, dominiraju kada je povišen stepen zagađenja vazduha (u velikim gradovima, u zatvorenim i zadimljenim prostorijama), a pozitivne jone stvaraju i elektronski kućni aparati. Organizam preuzima jone preko kože i disajnih organa. Simptomi velike i prolongirane koncentracije pozitivnih jona, odnosno nedostatka negativno naelektrisanih jona mogu biti: neraspoloženje, glavobolja, opšta malaksalost, slaba koncentracija, nesanica, nervoza, smanjenje imuniteta, a ponekad poremećaj disanja i pojava srčanih tegoba.
Slana terapija je klinički dokazana kao osnovna ili pomoćna terapija kod oboljenja gornjih i donjih respiratornih puteva, kožnih bolesti, ali i drugih poremećaja zdravlja. Haloterapija je nemedikamentozna i neinvazivna metoda lečenja koja ne zamenjuje klasičnu medikamentoznu terapiju, ali je u većini slučajeva znatno redukuje i skraćuje vreme oporavka, a dovodi i do poboljšanja psihofizičkog stanja i imunološkog sistema čoveka.
Haloterapija ima sledeće pozitivne efekte na organizam čoveka:
Respiratorni sistem
Povećava ventilaciju disajnih puteva: izaziva bronhodilataciju (širi disajne puteve), uzrokuje mukokinetički efekat (stimuliše cilijarni aparat sluznice i smanjuje viskozitet sekreta), poboljšava ekspektoraciju (iskašljavanje); stimuliše eliminaciju toksina i alergena; ima baktericido dejstvo (uništava bakterije i gljivice); takođe ima antizapaljenski efekat i antialergijsko dejstvo.
Uho
Antiedematozan efekat na mukozu Eustahijeve tube (smanjuje otok sluznice) čime je omugućena bolja drenaža zapaljenskog sekreta, kao i aeracija srednjeg uha.
Koža
Antizapaljensko i baktericidno dejstvo, poboljšava mikrocirkulaciju, stimuliše eliminaciju toksina kroz kožu, reguliše pH kože.
Koštanozglobni sistem
Antizapaljensko i analgetičko dejstvo (smanjuje upalu i bol).
Neurovegetativnoendokrini sistem
Dovodi do normalizacije i stabilizacije neurovegetativnoendokrinog sistema. Ima antistresni, blago sedativni i relaksirajući efekat; smanjuje umor i neraspoloženje.
Metabolizam
Stimuliše obnavljanje acidobazne ravnoteže organizma, reguliše šećer u krvi uz pospešivanje metabolizma vode, ugljenih hidrata i proteina.
Imunološki sitem
Stimuliše imuni sistem organizma.
U svetu danas postoje mnogobrojne klinike za haloterapiju ( Sjedinjenje Američke Države, Kanada, Engleska, Švajcarska, Italija, Austrija, Nemačka, Finska, Rusija, Belorusija,Ukrajina, Mađarska, Rumunija, Slovenija) od kojih su neke uključene u sistem zdravstvenog osiguranja tih zemalja.